کاغذ اَبری یکی از ناب ترین جلوه های زیبای کتاب آرایی ایران محسوب می شود.

کاغذ اَبری در اصطلاح، کاغذی­ اسـت که با درآمیخـتن رنگ­‌های گوناگون، نقـوشی درهم شـبیه به ابر یا امواج آب بر آن پدید آرند  و امروزه به نام کاغذ ابر و باد شناخته می شود.

اغب کاغذهای ابری به جای مانده از دوره های متقدم این فن و در آراستن حاشیه‌ی نسخه های خطی نفیس، مرقّعات، متن قطعات خوشنویسی و نقاشی، روی جلد، آستربدرقه‌ی کتاب، زمینه‌ی قلمدان و جعبه‌­های روغنی به کار رفته است.

استفاده از کاغذ ابری در آستر جلدها پس از رواج تولید این کاغذ در سال‌های پایانی سده نهم و اوایل سده دهم هجری آغاز شد. با توجه به نسخه‌های فراوانی که در آستر جلد آن‌ها از کاغذ ابری استفاده شده می‌توان گفت که یکی از کاربردهای اصلی این کاغذها در آستر جلدها بوده است.

کاغذ ابری

کاغذهای ابری را می توان هم از لحاظ روش ساخت (ابری آبی و ابری آهاری) و هم نقوش تداعی کننده که توسط هنرمند ابری ساز به خود می گیرند تقسیم کرد که در بسیاری موراد می توانند همپوشانی نیز داشته باشند به طور مثال ابری طوماری، ابری سنگی، ابری بوته ای، ابری زرین، ابری پرطاووسی، ابری مرمری و ….

در حالت کلی در کاغذ سازی سنتی ایران کاغذ ابری را بر اساس ظرافت طرح ابر و باد به دو گونه درشت و ظریف می توان تقسیم کرد، که طرح های درشت شبیه رودخانه ای از دانه ها امواج و رگه‌ها است – به آن ابری موجی نیز گفته اند- و به صورت اتفاقی، ترکیب رنگ سیالی را پدید می آورد – در هند آن را ابری درهمی نیز نامیده‌اند، و نوع دیگر بر اثر دخالت هنرمند در رنگ با شانه های خاص می باشد و بر خلاف جریان طبیعی سیال بوده که به آن ابری شانه ای نیز می گویند. طرح هایی نیز با ترکیب هر دوطرح مذکورهم کار شده است.

منبع: “کتاب خوشنویسی و کتاب آرایی در ایران” – فصل ششم